Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2012-2021 оны хооронд буюу 10 жилийн хугацаанд гэмт хэрэг үйлдсэн 144 хүнд эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэсэн бөгөөд дээрх хэрэг хариуцах чадваргүй хүний дийлэнх нь шизофрени, шизофренийн хэв шинжит ба дэмийрэх эмгэг өвчтэй байсан ба хий үзэгдэл, дэмийрэл, сэтгэл хөөрөл, гутрал, эмгэг төрх төст шинж, хам шинж илрэн гардгийн улмаас нийгэмд аюултай үйлдэл хийсэн байна.

Уг судалгааны ажил нь үндсэн 2 бүлэгтэй бөгөөд түүвэр судалгаа хийж, цагдаагийн алба хаагчдын сэтгэл зүйн эрүүл мэндийн төлөв байдлыг тодорхойлох, Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын үйл ажиллагааг зохицуулж буй хууль, дүрэм, журамд хийсэн системийн шинжилгээний үр дүнг түүвэр судалгааны үр дүнгээр баталгаажуулах ажлуудаас бүрдэнэ.

Хэрэглэгчийн үнэлгээ 2023 он

Оюуны өмчийн газраас хэрэгжүүлж байгаа бодлого, үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон иргэдэд чиглэсэн бодлого, шийдвэр чанартай, хүртээмжтэй, хүнд сурталгүй шуурхай байгаа эсэх талаар иргэдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого, үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.

УБЕГ-аас хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагаа нь хэрэглэгч - иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад хэрхэн танигдсан, үйлчилгээнд өгсөн хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийн үнэлгээ, санал хүсэлтийг судалж дүгнэлт гаргах, уг дүгнэлтэд үндэслэн цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээний саналыг дэвшүүлэн тавихад оршино.

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж буй хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллагыг судалж, тэдгээрийн эрх зүйн байдлыг тодорхойлох замаар Иргэний хуульд тусгасан хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллагын талаарх эрх зүйн зохицуулалтад үнэлгээ хийхийг зорилоо. Үүний тулд сууц өмчлөгчдийн холбоо, ойн нөхөрлөлийн эрх зүйн байдлыг тодруулж, практикт ямар эрх, үүрэг эдэлж эрх зүйн харилцаанд оролцож байгаад дүн шинжилгээ хийх юм.

Судалгааны ажлын зорилго нь гэм хорын эрх зүйн үндсэн зарчим, онолын үндэслэлийг тайлбарлахаас гадна гадны зарим улсын гэм хорын эрх зүйн тогтолцоог судалснаар Монгол Улсын гэм хор учруулснаас үүсэх үүргийн тогтолцоонд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэх, даван туулах арга замыг эрэлхийлэхэд оршино.

Монгол Улсад 2022 онд бүртгэгдсэн нийт гэмт хэргийн 1,4 хувийг дээрэмдэх гэмт хэрэг эзэлж, энэ төрлийн гэмт хэргийн улмаас иргэн, аж ахуй нэгж, байгууллагад их хэмжээний хохирол учирсан болох нь улсын хэмжээний статистик мэдээллээс харж болно. Дээрэмдэх гэмт хэрэг үйлдсэн хоригдлын тоо буурахгүй, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хүндрэл учруулж байгаад анхаарлаа хандуулж, судалгааны ажилдаа тухайн гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн нийтлэг шинжийг тодорхойлоод зогсохгүй тэдний сэтгэл зүйн онцлогийг тусгайлан бэлдсэн асуулгын хүрээнд тодорхойлохыг зорьсон болно.

ГИХГ-аас хэрэгжүүлж байгаа бодлого үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон хүргэж буй үйлчилгээ чанартай , хүртээмжтэй , хүнд сурталгүй шуурхай хүрч байгаа эсэх талаар үйлчлүүлэгчдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого , үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.

ГИХГ-аас хэрэгжүүлж байгаа бодлого үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон хүргэж буй үйлчилгээ чанартай , хүртээмжтэй , хүнд сурталгүй шуурхай хүрч байгаа эсэх талаар үйлчлүүлэгчдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого , үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.

ГИХГ-аас хэрэгжүүлж байгаа бодлого үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон хүргэж буй үйлчилгээ чанартай , хүртээмжтэй , хүнд сурталгүй шуурхай хүрч байгаа эсэх талаар үйлчлүүлэгчдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого , үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.

Гэмт явдалтай тэмцэх Монгол Улсын төрийн бодлого боловсруулах ажиллагааны хүрээнд гэмт хэрэгт тооцох, эс тооцох тухай асуудал, Монгол Улсын Эрүүгийн хууль дахь гэмт хэргийн ангилал, ялын тогтолцоо, харилцан уялдаа, үр нөлөөг судлах, орчин үеийн төрийн бодлогын үндсэн чиглэлийг тодорхойлох, санал зөвлөмж боловсруулах нь уг судалгааны ажлын зорилго юм. Энэхүү зорилгын хүрээнд дараах зорилтыг дэвшүүлж ажиллав. Үүнд: • Төрийн эрүүгийн бодлоготой холбоотой эрх зүйн зохицуулалт тэр дундаа 2002 оны Эрүүгийн хууль батлагдсанаас хойш орсон нэмэлт өөрчлөлт, УИХ, Засгийн газраас гаргасан эрх зүйн баримт бичгийг судлах; • Гэмт явдалтай тэмцэх төрийн бодлого боловсруулахад үүсч байгаа хүндрэл бэрхшээлийг тодорхойлох; • Гэмт явдалтай тэмцэх төрийн бодлогын чиг хандлагыг тодорхойлох; • Гэмт явдалтай тэмцэх төрийн бодлогын онол, практикт тулгамдаж буй асуудлуудыг судлах; • Гэмт явдалтай тэмцэх төрийн бодлогоор тодорхой үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцох, эс тооцох асуудлын үндэслэлийг тодорхойлох; • Гадаадын зарим улсуудын төрийн эрүүгийн бодлогын талаар эрх зүйн зохицуулалтыг харыцуулан судлах.

: Хууль сахиулах ажиллагааны талаар эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг өргөжүүлэх, энэ чиглэлийн тулгамдсан асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хариулт өгөх явдал манай сургуулийн эрдэмтэн, судлаачдын нэн чухал зорилт болоод байна. Хууль сахиулахын их сургуулийн хөгжлийн чиг хандлага, нэр хүнд түүний дотор эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын чансаа олон улсын болон дотоодын их, дээд сургууль, судалгааны байгууллагуудад хүлээн зөвшөөрөгдөх эсэх нь эдгээрийг гардан гүйцэтгэгч эрдэмтэн, судлаачдын бүтээлийн чанар, тэдгээрийг хөхүүлэн дэмжих сургуулийн бодлогоос шууд шалтгаалах нь тодорхой юм.

Нийслэлийн Багануур дүүрэг нь Улаанбаатар хотоос 130 км зайд алслагдсан, 62,000 мянган га/кв.м нутаг дэвсгэртэй, 8462 өрх, 28419 хүн амтай, газар зүйн байрлалын хувьд зүүн аймгуудын зангилаа нутаг, Мянганы замын хэвтээ тэнхлэгийн дагуу байрладаг бөгөөд Хэнтий аймаг, Төв аймгийн 6 сумтай хил залгаа оршдог онцлогтой. Багануур дүүргийн хэмжээнд 2016 оны эхний 10 сард 3516 гомдол мэдээлэл бүртгэн шалгасан нь Улаанбаатар хотын хэмжээнд бүртгэсэн 293974 гомдол, мэдээллийн 1.2%-ийг эзэлж байна. Бүртгэсэн нийт 3516 гомдол мэдээллийн 548 буюу 15.5 хувь нь гэмт хэргийн шинжтэй, 2968 буюу 84.5% нь зөрчлийн шинжтэй гомдол, мэдээлэл байна. Багануур дүүрэгт сүүлийн 25 жилийн хугацаанд бүртгэсэн 7042 гэмт хэргийн улмаас 307 хүн нас барж, 2833 хүн хөнгөн, хүндэвтэр, хүнд хэлбэрээр гэмтэж , 4.5 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсаны 1.3 тэрбум төгрөг буюу 29.1 хувийг хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын явцад нөхөн төлүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл, энэ тоон үзүүлэлт бол Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.2 дахь хэсэгт заасан “Монгол Улсын иргэн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах...”, 19 дүгээр зүйлийн 19.2 дах хэсэгт заасан “Төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц эдийн засаг, нийгэм, хууль зүйн болон бусад баталгааг бүрдүүлэх, хүний эрх, эрх чөлөөг зөрчихтэй тэмцэх, хөндөгдсөн эрхийг сэргээн эдлүүлэх үүргийг иргэнийхээ өмнө хариуцна” гэсэн заалтын хэрэгжилт дүүргийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хэмжих үзүүлэлт болно.

Монгол Улсад мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлт, түүнд нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийг 3 хэсэгт авч үзэж байна. Үүнд: Манай улсад ургаж байгаа мансууруулах үйлчилгээтэй ургамлын тархац их байна. Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдэж буй энэ төрлийн гэмт хэргийн 50-60 хувийг мансууруулах үйлчилгээтэй ургамалтай холбоотой гэмт хэрэг эзэлж байна. Зүүн өмнөд Азийн улс орнууд болон хил залгаа БНХАУ-аас Монгол Улсын хилээр хууль бусаар сентитик төрлийн мансууруулах бодис болох амфетамин, метамфетаминыг нэвтрүүлэх, зарж борлуулах, хэрэглэх үйлдэл нэмэгдсээр байна. Мөн Олон Улсын шуудан илгээмжийн үйлчилгээг ашиглан Хар тамхи, мансууруулах бодисыг Монгол Улсад нэвтрүүлэн худалдах, хэрэглэх нь нэмэгдэх хандлагатай байна. Монгол Улсад хар тамхи, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбоотой гэмт хэрэгтэй тэмцэх, түүнээс урьдчилан сэргийлэх нэгдсэн бодлого, хөтөлбөр, хууль эрх зүйн орчин муу байгаа зэрэг нь нөлөөлж байна. Хөрш улсуудын хар тамхи, мансууруулах бодис хэрэглэгчдийн тоон үзүүлэлт болон манай улсад мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлт, түүнд нөлөөлж байгаа хүчин зүйлд нэгдсэн үнэлэлт дүгнэлт өгөхөд манай улс хар тамхи, мансууруулах бодистой тэмцэх асуудлыг Төрийн нэгдсэн бодлоготойгоор, байгууллагын уялдаа холбоог зангидан хамтран хэрэгжүүлэх шаардлага тулгарч байна.

Монгол Улсад төдийгүй дэлхийд хурцаар тавигдаж буй асуудлуудын нэг нь мэдээллийн аюулгүй байдал, кибер буюу цахим хил хязгааргүй орчинд үйлдэгдэж буй гэмт хэрэг, түүнийг илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх асуудал юм. Сүүлийн жилүүдэд манай улсын иргэд санаатай болон санаандгүйгээр энэ төрлийн гэмт хэргийг үйлдэх, уг гэмт хэргийн золиос болох, хохирох асуудал нилээдгүй гарч байна. Улс орны хэмжээнд ч мэдээллийн аюулгүй байдалтай холбоотой асуудал хурцаар тавигдаж байна. Эрх зүйн шинэтгэл, олон улсын харилцаа, хамтын ажиллагааны төлөв байдал, техник-технологи, эрх зүйн хөгжлийн өнөөгийн бодит байдал нь урьд өмнө байгаагүйгээр эрс өөрчлөгдөж улмаар хүний эрх, эрх чөлөөний үнэлэмжээр тодорхойлогддог болсон билээ. Үүний гол хүчин зүйлийн нэг нь хүний эрхийн асуудлыг улс орон бүхэн дотоод, гадаад харилцааны чухал хэмжүүр болгон үнэлэмж тогтоох болсонтой холбоотой. Энэ нь хүний туйлын эрх буюу бодит үнэнийг мэдэх, мэдээлэл харилцааны эрхтэй шууд холбоотой. Үнэнийг мэдэх эрхийг хангах, хамгаалах, мэдээлэл харилцаа холбооны хөгжлийн гол тулгуур нь компьютер, өндөр хүчин чадалтай техник, ухаалаг технологи бөгөөд даяаршсан мэдээллийн хөдөлгөгч хүч нь кибер буюу цахим орчин юм.