Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдал

Салбарын байгууллагын үйлчилгээний талаар иргэд, байгууллагын сэтгэл ханамжийн байдлыг үнэлэх, тодруулбал Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, түүний харьяа агентлаг, байгууллага иргэн, хуулийн этгээдэд үзүүлж буй үйлчилгээ тэгш, хүртээмжтэй, чанартай, хүний эрхийг хүндэтгэсэн, хүнд сурталгүй шуурхай байгаа эсэх талаар иргэд, байгууллагын сэтгэл ханамж, хандлагыг үнэлэх

Сайн дурын үйл ажиллагааг хөхүүлэн дэмжих замаар хүний нөөцийг зөв зохион байгуулж бүрэн дүүрэн ашиглах нь улс орны хөгжлийг хурдасгах ач холбогдолтой болохыг дэлхийн олон орнууд олон жилийн өмнөөс ойлгож, төрийн бодлогодоо зохицуулах болжээ. Монгол орны хувьд ч сайн дурынхныг төрийн бодлогоор дэмжих үйл ажиллагааг нэгдсэн зохицуулалтаар хангах хэрэгцээ шаардлага хэдий нь бий болжээ. Иргэний нийгмийн байгууллагуудаас тавьж байгаа хүсэлт, шаардлага болон олон улсын байгууллагуудын хэрэгжүүлж байгаа үйл ажиллагаа, төсөл, хөтөлбөрүүдийн үр дүн давхар батлан харуулж байна. Сүүлийн жилүүдэд сайн дурын үйл ажиллагааг дэмжих санал санаачилга өрнөн төсөл, хөтөлбөр олноороо хэрэгжин үр өгөөжөө өгч байна. Харин эдгээр санал, санаачилгыг төр, засгийн зүгээс дэмжин бодлогоо тодорхойлж, нэгдсэн удирдлагаар хангаж, үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх асуудал тулгамдаад байна. Энэ нь улс орны хөгжилд иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, тэдний хувь нэмрийг үнэлэх, улмаар төрийн үйлчилгээнд иргэдийн бүтээлч оролцоо нэмэгдсэнээр иргэд хоорондоо илүү нягт хамтран ажиллах нөхцөл бүрдэх зэрэг олон давуу талтайгаас гадна сайн дурынхан гол төлөв иргэний нийгмээр дамжин үйл ажиллагаагаа явуулдаг тул иргэний нийгмийн салбарын хөгжлийг авч үзэх нь асуудлыг ул суурьтай, алсын хараатай шийдвэрлэх арга зам гэдгийг олон улсын туршлага болон нийгэмд үүсээд байгаа хэрэгцээ, шаардлага харуулж байна.

Өнгөрсөн хугацаанд тохиолдсон гамшгийн болон COVID-19 цар тахлын үед хүүхдэд яаралтай тусламжийн үйлчилгээ үзүүлэх, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, хүүхэд хамгааллын асуудал нь тулгамдсан асуудлын нэг байсан. Хүүхэд хамгааллын байгууллагуудад гамшгаас хамгаалах төлөвлөгөөнд таны хүүхэд болон ажилчдынхаа хэрэгцээг хэрхэн хамгаалах, хангах талаарх тусгасан зүйл, заалтуудын хэрэгжилт хангалтгүй байна. Иймээс гамшиг, байгалийн аюулт үзэгдлийн үед учирч болзошгүй аюулын хүчин зүйлээс шалтгаалан хүүхэд, эцэг эхчүүд эрсдэлд орох магадлал өндөр байсаар байна.

Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны болон чөлөөт бүсийн гадаад орны туршлага, Монгол Улсын хилийн зурвас дахь чөлөөт бүсийн үйл ажиллагааны өнөөгийн байдал, эрх зүйн орчин, тулгамдсан асуудлыг судалж, шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох санал дэвшүүлсэн

Залилах гэмт хэрэгт хуурч, эсхүл баримт бичиг, эд зүйл, цахим хэрэгсэл ашиглаж, эсхүл зохиомол байдлыг зориудаар бий болгох, сүсэг бишрэлийг далимдуулах, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эсхүл нэр хүнд, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авсан хууль бус үйлдлийг ойлгодог. Энэ төрлийн гэмт хэргийн нэг онцлог нь мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах цар хүрээ ихтэй, хугацаа их ордог, гэмт этгээдүүд үргэлжлүүлэн хууль бус үйлдлээ хийсээр байдагт оршино. Нийгэмд ард иргэдийн ахуй амьдрал муу байгаатай холбоотойгоор бага хугацаанд их хэмжээний ашиг олох гэсэн эрмэлзэл нь залилах гэмт хэргийн нөхцөл нь болж, ард иргэдийн санхүү, эрх зүйн мэдлэг дутмаг байдал нь шалтгаан болж байна. Энэ хүрээнд Цагдаагийн ерөнхий газрын Мөрдөн байцаах албанаас 2021 онд ирүүлсэн саналыг үндэслэн залилах гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөлийг тодорхойлох криминологийн судалгааны ажлыг эхлүүлэх шаардлага бий болсон юм. Залилах гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөлийг тодорхойлж, цаашид энэ төрлийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх арга хэрэгслийг бий болгоход оршино.

Кибер орчин нь өнөөгийн нийтийн харилцааны чухал хэрэгцээний нэг төдийгүй, нийгмийн хөгжлийг тодорхойлогч болсон компьютер, ухаалаг технологитой салшгүй холбоотой. Мөн даяаршсан нийгмийн гол мөн чанар, дэлхийн хүн төрөлхтний хоорондын харилцаа, холбоо, мэдээллийн үйл ажиллагааны автоматжуулалтын хамгийн гол гүүр нь кибер орчин учир иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангуулах талаар эрх зүйн орчин, мэдээллийн аюулын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг боловсронгуй болгох зайлшгүй шаардлага байгааг өнөөгийн хөгжил, дэвшлийн үйл явц илтгэж байна. Иймд аливаа улс орон, байгууллага, тодорхой бүлэг хамт олон, хувь хүний мэдээлэл, түүний аюулгүй байдлыг баталгаатай хангах, хамгаалах явдал нь нэн ач холбогдолтой бөгөөд тулгамдсан бодит асуудлын нэг болсон мэдээллийн аюулгүй байдал ба кибер орчны өнөөгийн байдал энэ салбарт хэрэглэгдэж байгаа нэр томьёо, кибер орчинд үйлдэгдэж байгаа гэмт хэрэгтэй тэмцэх эрх зүйн тогтолцоо, олон улсын чиг хандлага, тулгамдаж байгаа асуудал, шийдвэрлэх арга замын талаар энэхүү судалгааны ажилд авч үзсэн болно.

Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2012-2021 оны хооронд буюу 10 жилийн хугацаанд гэмт хэрэг үйлдсэн 144 хүнд эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэсэн бөгөөд дээрх хэрэг хариуцах чадваргүй хүний дийлэнх нь шизофрени, шизофренийн хэв шинжит ба дэмийрэх эмгэг өвчтэй байсан ба хий үзэгдэл, дэмийрэл, сэтгэл хөөрөл, гутрал, эмгэг төрх төст шинж, хам шинж илрэн гардгийн улмаас нийгэмд аюултай үйлдэл хийсэн байна.

Уг судалгааны ажил нь үндсэн 2 бүлэгтэй бөгөөд түүвэр судалгаа хийж, цагдаагийн алба хаагчдын сэтгэл зүйн эрүүл мэндийн төлөв байдлыг тодорхойлох, Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын үйл ажиллагааг зохицуулж буй хууль, дүрэм, журамд хийсэн системийн шинжилгээний үр дүнг түүвэр судалгааны үр дүнгээр баталгаажуулах ажлуудаас бүрдэнэ.

Хэрэглэгчийн үнэлгээ 2023 он

Оюуны өмчийн газраас хэрэгжүүлж байгаа бодлого, үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон иргэдэд чиглэсэн бодлого, шийдвэр чанартай, хүртээмжтэй, хүнд сурталгүй шуурхай байгаа эсэх талаар иргэдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого, үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.

УБЕГ-аас хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагаа нь хэрэглэгч - иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад хэрхэн танигдсан, үйлчилгээнд өгсөн хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийн үнэлгээ, санал хүсэлтийг судалж дүгнэлт гаргах, уг дүгнэлтэд үндэслэн цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээний саналыг дэвшүүлэн тавихад оршино.

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж буй хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллагыг судалж, тэдгээрийн эрх зүйн байдлыг тодорхойлох замаар Иргэний хуульд тусгасан хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллагын талаарх эрх зүйн зохицуулалтад үнэлгээ хийхийг зорилоо. Үүний тулд сууц өмчлөгчдийн холбоо, ойн нөхөрлөлийн эрх зүйн байдлыг тодруулж, практикт ямар эрх, үүрэг эдэлж эрх зүйн харилцаанд оролцож байгаад дүн шинжилгээ хийх юм.

Судалгааны ажлын зорилго нь гэм хорын эрх зүйн үндсэн зарчим, онолын үндэслэлийг тайлбарлахаас гадна гадны зарим улсын гэм хорын эрх зүйн тогтолцоог судалснаар Монгол Улсын гэм хор учруулснаас үүсэх үүргийн тогтолцоонд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэх, даван туулах арга замыг эрэлхийлэхэд оршино.

Монгол Улсад 2022 онд бүртгэгдсэн нийт гэмт хэргийн 1,4 хувийг дээрэмдэх гэмт хэрэг эзэлж, энэ төрлийн гэмт хэргийн улмаас иргэн, аж ахуй нэгж, байгууллагад их хэмжээний хохирол учирсан болох нь улсын хэмжээний статистик мэдээллээс харж болно. Дээрэмдэх гэмт хэрэг үйлдсэн хоригдлын тоо буурахгүй, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хүндрэл учруулж байгаад анхаарлаа хандуулж, судалгааны ажилдаа тухайн гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн нийтлэг шинжийг тодорхойлоод зогсохгүй тэдний сэтгэл зүйн онцлогийг тусгайлан бэлдсэн асуулгын хүрээнд тодорхойлохыг зорьсон болно.

ГИХГ-аас хэрэгжүүлж байгаа бодлого үйл ажиллагааны гүйцэтгэл, үр дүн болон хүргэж буй үйлчилгээ чанартай , хүртээмжтэй , хүнд сурталгүй шуурхай хүрч байгаа эсэх талаар үйлчлүүлэгчдийн хандлагыг тандан судалж, түүнд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид хэрэгжүүлэх бодлого , үйл ажиллагааг тодорхойлоход оршино.