БАЯН-ӨЛГИЙ АЙМГИЙН ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙН СИСТЕМИЙН ДИНАМИК ЗАГВАР

Хоол тэжээлийн дутал, буруу хооллолт нь оюуны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн өсөлт хөгжилт, эрүүл мэндэд шууд болон шууд бусаар нөлөөлөх тул чанартай хийгээд хүртээмжтэй хооллолт чухал. Нөгөө талаас, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд хоол тэжээлийн дуталд өртөх өндөр эрсдэлтэй тул эцэг эх, асран хамгаалагчийн хоол тэжээлийн зөв мэдлэг, дадал их үүрэгтэй байдаг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй суралцагчийн тухайд сургууль дээрээ хоолны үйлчилгээнд нас харгалзахгүй хамрагдахаар “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн хамгааллын тухай” хуульд 2013 онд заалт орсон хэдий ч 2017 оны 9 сараас төсөв батлагдан хоолны үйлчилгээ эхэлсэн. Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 169 оронд сургуулийн хоолны хөтөлбөр хэрэгжиж, хүүхдийн эрүүл мэнд, өсөлт хөгжилт, нийгмийн хамгааллын асуудлыг шийдвэрлэсээр ирсэн бөгөөд Монгол улс 2019 оны 5 сард “Ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тухай” хуулийг УИХ-аар баталсан нь сургуулийн хоолны үйлчилгээний эрх зүйг орчныг бүрдүүлэхэд чухал алхам бөгөөд энэхүү төсөл хуулийн үндэслэл ба хэрэгжилтэнд нөлөө үзүүлснээрээ өндөр ач холбогдолтой болно.

Төслийн ажлын хүрээнд судлаач эрдэмтдийн баг морфофункциональ онцлогийн иж бүрэн цогц судалгааг явуулах арга зүйн удирдамж боловсруулж, шалгуур үзүүлэлтүүдийг гаргаж, модель загварыг тодорхойлж зөвлөмж гаргав. Өсвөр наснаас эхлэн өндөр зэрэглэлийн бүх насны тамирчдын морфофункциональ бэлтгэлжилтийн иж бүрэн судалгааны арга боловсруулаж, шалгуур үзүүлэлттэй болж, тамирчин тус бүрийн бэлтгэлжилтийн давуу сул талыг илрүүлж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсийг тогтоож, модель загварыг гаргаж дасгалжуулалтанд ашиглах боломжтой болгов. Цаашид тогтмол давтан судлагааг явуулаж, үр дүнг нь амьдралын хэрэглээ болгох шаардлагатай байгаа талаар зөвлөмж гаргав.

КОВИД-19 ЦАР ТАХЛЫН ҮЕИЙН ОЛОН НИЙТИЙН ТӨСӨӨЛӨЛ, СЭТГЭЛ ЗҮЙ, ЗАН ҮЙЛ

Монгол улсын 18-аас доош насны хүүхдүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг ажилласан цаг болон нийгэм эдийн засгийн байдал, өрхийн орлого болон боловсрол гэх мэт хүчин зүйлстэй нь уялдуулан судалсан.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт нь нийгмийн халамжийн үйлчилгээний хэрэгжилт, түүний үр нөлөөг судлах судалгаа, шинжилгээний ажлыг тогтмол хийдэг билээ. Бид энэ удаа 2020 оны 5 дугаар сарын 6-ны өдрийн “Коронавируст халдварын цар тахлын үед эдийн засгийг идэвхжүүлэх, иргэдийн амьжиргааг дэмжих нийгмийн хамгааллын зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 167-р тогтоолд үндэслэн “Нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтэд үзүүлэх Ковид-19 цар тахлын нөлөөллийн шинжилгээг” батлагдсан удирдамжийн дагуу гүйцэтгэн, үр дүнгийн тайланг танилцуулж байна.

Протез, ортопед болон туслах хэрэгсэл хэрэглэгчдээс бүтээгдэхүүний үнэ, чанарын талаар сэтгэл ханамжийн судалгаа авч, туслах хэрэгсэл нийлүүлэгч байгууллагуудаас төлөөлүүлэн чанарын судалгаа хийсэн ба энэ төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг бусад улс оронтой харьцуулсан.

Хоёр жил тутам хийгддэг судалгааны ээлжит тайланд өмнөх судалгааны үр дүн, тоон мэдээллийг шинэчлэх, цалингийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд болох нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, цалин урамшуулал тэдгээрийн өөрчлөлт, бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн нийт цалинд эзлэх хувь хэмжээ зэргийг толилуулж байна. Ингэснээр цалингийн бүтэц хэрхэн өөрчлөгдөх хандлагыг тодорхойлохоос гадна орлогын тогтвортой байдлыг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарууд, ажил мэргэжлийн ангилал, аймаг, нийслэл, бүс нутгаар тодорхойлон харах боломжтой болох юм.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсрол болон ерөнхий боловсролд тэгш хамруулах талаар, боловсролын байгууллагын ажилтнууд, эцэг эхчүүдийн санал бодол, тэгш хамруулахад тулгарч буй хүндрэл бэрхшээлийг тодруулж, цаашид анхаарах асуудлаар санал зөвлөмж боловсруулсан.

Өнөөгийн Монголчуудын үнэт зүйлийг шинжлэх ухааны хамтын нийгэмлэгт хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэгэн нийтлэг хэмжүүр болох Шварцийн аргачлалаар хэмжиж дүгнэлт гаргах нь энэхүү судалгааны зорилго юм.

Судалгааны зорилго нь Улаанбаатар хотын дунд давхрааны өрхийн төлөв байдлыг олон хэмжээст үзүүлэлтээр судалж, бодлогын түвшинд анхаарах үндсэн чиглэлийг тодруулах юм.

Аймаг, сумын төвийн дунд давхраанд хамаарах өрхийн төлөв байдлыг олон хэмжээст үзүүлэлтээр судалж, бодлогын түвшинд анхаарах үндсэн чиглэлийг тодруулахад судалгааны зорилго оршино.

Орон нутгийн түвшин дэх иргэдийн оролцооны талаарх төрийн албан хаагчид болон иргэдийн ойлголт, хандлагын өнөөгийн байдлыг судлан, иргэд болон төрийн албан хаагчдын ойлголт, хандлагад харьцуулсан шинжилгээ хийж, ойлголт, хандлагын ерөнхий дүр зургийг тоймлон гаргах нь судалгааны ажлын зорилго юм.

Уул уурхайн салбарын үйл ажиллагааг эрхлэх нийгмийн лицензийг олж авахад нөлөөлөх хүчин зүйлсийн харилцан хамаарлыг тодруулахад чиглэгдэнэ.

Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын статистик мэдээллийн урсгалын өнөөгийн байдлыг судлан, дүн шинжилгээ хийж, олон улсын стандарттай харьцуулан үнэлгээ дүгнэлт өгч, цаашид энэ салбарт дагаж мөрдөх статистикийн маягтыг шинэчлэх санал, заавар боловсруулах зарим үзүүлэлтүүдийг шинэчлэн тооцоолох, статистикийн мэдээллийн арга зүй, аргачлалыг батлуулах зөвлөмж боловсруулахад энэхүү төслийн судалгааны зорилго болно.

Цагдаагийн байгууллагад энэ төрлийн гэмт хэрэг бүртгэгдсэн байдлыг авч үзвэл, хүчиндэх гэмт хэрэг 2015 онд 279 бүртгэгдэж байсан бол жил дараалан өсч, 2017 онд 376 болж, 34.8 хувиар өссөн. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 472 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 40-50 хувиар өсөх прогноз харагдаж байна. Гэмт хэрэгт өртөж хохирсон хохирогчдын байдлыг авч үзвэл, 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар Хүчиндэх 1417 хэрэгт 1232 хүн холбогдон шалгагдаж, 1382 хүн хохирогч болсоны 58 буюу 4.2% нь 7 хүртэлх насны, 233 буюу 16.9% нь 8-13 насны, 384 буюу 27.8% нь 14-17 насны, нийт 675 буюу 48.8% нь хүүхдүүд байсан байна. Цагдаагийн байгууллага 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаархи хугацаанд хэрэгт бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулсанаар бүртгэгдсэн хүчиндэх гэмт хэргийн 893 буюу 63.0%-ийг яллах дүгнэлт үйлдүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлжээ. Прокурорын байгууллагаас 2015 онд хүчиндэх 402 хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулсан байх ба 2016 онд буурч, 2017 онд 444 болж, 21.0%-иар өсчээ. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 948 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 2.6 дахин өсөн прогноз харагдаж байна.