Төслийн ажлын хүрээнд судлаач эрдэмтдийн баг морфофункциональ онцлогийн иж бүрэн цогц судалгааг явуулах арга зүйн удирдамж боловсруулж, шалгуур үзүүлэлтүүдийг гаргаж, модель загварыг тодорхойлж зөвлөмж гаргав. Өсвөр наснаас эхлэн өндөр зэрэглэлийн бүх насны тамирчдын морфофункциональ бэлтгэлжилтийн иж бүрэн судалгааны арга боловсруулаж, шалгуур үзүүлэлттэй болж, тамирчин тус бүрийн бэлтгэлжилтийн давуу сул талыг илрүүлж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсийг тогтоож, модель загварыг гаргаж дасгалжуулалтанд ашиглах боломжтой болгов. Цаашид тогтмол давтан судлагааг явуулаж, үр дүнг нь амьдралын хэрэглээ болгох шаардлагатай байгаа талаар зөвлөмж гаргав.

КОВИД-19 ЦАР ТАХЛЫН ҮЕИЙН ОЛОН НИЙТИЙН ТӨСӨӨЛӨЛ, СЭТГЭЛ ЗҮЙ, ЗАН ҮЙЛ

Монгол улсын 18-аас доош насны хүүхдүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг ажилласан цаг болон нийгэм эдийн засгийн байдал, өрхийн орлого болон боловсрол гэх мэт хүчин зүйлстэй нь уялдуулан судалсан.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт нь нийгмийн халамжийн үйлчилгээний хэрэгжилт, түүний үр нөлөөг судлах судалгаа, шинжилгээний ажлыг тогтмол хийдэг билээ. Бид энэ удаа 2020 оны 5 дугаар сарын 6-ны өдрийн “Коронавируст халдварын цар тахлын үед эдийн засгийг идэвхжүүлэх, иргэдийн амьжиргааг дэмжих нийгмийн хамгааллын зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 167-р тогтоолд үндэслэн “Нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтэд үзүүлэх Ковид-19 цар тахлын нөлөөллийн шинжилгээг” батлагдсан удирдамжийн дагуу гүйцэтгэн, үр дүнгийн тайланг танилцуулж байна.

Протез, ортопед болон туслах хэрэгсэл хэрэглэгчдээс бүтээгдэхүүний үнэ, чанарын талаар сэтгэл ханамжийн судалгаа авч, туслах хэрэгсэл нийлүүлэгч байгууллагуудаас төлөөлүүлэн чанарын судалгаа хийсэн ба энэ төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг бусад улс оронтой харьцуулсан.

Хоёр жил тутам хийгддэг судалгааны ээлжит тайланд өмнөх судалгааны үр дүн, тоон мэдээллийг шинэчлэх, цалингийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд болох нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, цалин урамшуулал тэдгээрийн өөрчлөлт, бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн нийт цалинд эзлэх хувь хэмжээ зэргийг толилуулж байна. Ингэснээр цалингийн бүтэц хэрхэн өөрчлөгдөх хандлагыг тодорхойлохоос гадна орлогын тогтвортой байдлыг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарууд, ажил мэргэжлийн ангилал, аймаг, нийслэл, бүс нутгаар тодорхойлон харах боломжтой болох юм.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсрол болон ерөнхий боловсролд тэгш хамруулах талаар, боловсролын байгууллагын ажилтнууд, эцэг эхчүүдийн санал бодол, тэгш хамруулахад тулгарч буй хүндрэл бэрхшээлийг тодруулж, цаашид анхаарах асуудлаар санал зөвлөмж боловсруулсан.

Өнөөгийн Монголчуудын үнэт зүйлийг шинжлэх ухааны хамтын нийгэмлэгт хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэгэн нийтлэг хэмжүүр болох Шварцийн аргачлалаар хэмжиж дүгнэлт гаргах нь энэхүү судалгааны зорилго юм.

Судалгааны зорилго нь Улаанбаатар хотын дунд давхрааны өрхийн төлөв байдлыг олон хэмжээст үзүүлэлтээр судалж, бодлогын түвшинд анхаарах үндсэн чиглэлийг тодруулах юм.

Аймаг, сумын төвийн дунд давхраанд хамаарах өрхийн төлөв байдлыг олон хэмжээст үзүүлэлтээр судалж, бодлогын түвшинд анхаарах үндсэн чиглэлийг тодруулахад судалгааны зорилго оршино.

Орон нутгийн түвшин дэх иргэдийн оролцооны талаарх төрийн албан хаагчид болон иргэдийн ойлголт, хандлагын өнөөгийн байдлыг судлан, иргэд болон төрийн албан хаагчдын ойлголт, хандлагад харьцуулсан шинжилгээ хийж, ойлголт, хандлагын ерөнхий дүр зургийг тоймлон гаргах нь судалгааны ажлын зорилго юм.

Уул уурхайн салбарын үйл ажиллагааг эрхлэх нийгмийн лицензийг олж авахад нөлөөлөх хүчин зүйлсийн харилцан хамаарлыг тодруулахад чиглэгдэнэ.

Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын статистик мэдээллийн урсгалын өнөөгийн байдлыг судлан, дүн шинжилгээ хийж, олон улсын стандарттай харьцуулан үнэлгээ дүгнэлт өгч, цаашид энэ салбарт дагаж мөрдөх статистикийн маягтыг шинэчлэх санал, заавар боловсруулах зарим үзүүлэлтүүдийг шинэчлэн тооцоолох, статистикийн мэдээллийн арга зүй, аргачлалыг батлуулах зөвлөмж боловсруулахад энэхүү төслийн судалгааны зорилго болно.

Цагдаагийн байгууллагад энэ төрлийн гэмт хэрэг бүртгэгдсэн байдлыг авч үзвэл, хүчиндэх гэмт хэрэг 2015 онд 279 бүртгэгдэж байсан бол жил дараалан өсч, 2017 онд 376 болж, 34.8 хувиар өссөн. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 472 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 40-50 хувиар өсөх прогноз харагдаж байна. Гэмт хэрэгт өртөж хохирсон хохирогчдын байдлыг авч үзвэл, 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар Хүчиндэх 1417 хэрэгт 1232 хүн холбогдон шалгагдаж, 1382 хүн хохирогч болсоны 58 буюу 4.2% нь 7 хүртэлх насны, 233 буюу 16.9% нь 8-13 насны, 384 буюу 27.8% нь 14-17 насны, нийт 675 буюу 48.8% нь хүүхдүүд байсан байна. Цагдаагийн байгууллага 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаархи хугацаанд хэрэгт бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулсанаар бүртгэгдсэн хүчиндэх гэмт хэргийн 893 буюу 63.0%-ийг яллах дүгнэлт үйлдүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлжээ. Прокурорын байгууллагаас 2015 онд хүчиндэх 402 хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулсан байх ба 2016 онд буурч, 2017 онд 444 болж, 21.0%-иар өсчээ. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 948 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 2.6 дахин өсөн прогноз харагдаж байна.

Монгол Улсад цаг тутамд өсөн нэмэгдэж буй компьютер, таблет, ухаалаг утасны хэрэглээнээс шалтгаалан цахим гэмт хэрэг өсч, үүний улмаас хүүхэд энэ төрлийн гэмт хэрэгт өртөх явдал ихсэх хандлагатай байна. Иймд энэ төрлийн гэмт явдлын шалтгаан, нөхцөлийг судалж, гэмт хэргийн бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог сайжруулах, шүүх эрх мэдлийн болон хууль сахиулах байгууллагын энэ төрлийн гэмт хэрэгт тавих хяналтыг дээшлүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, цахим сүлжээг зөв зохистой хэрэглэх, аюулгүй байдлаа хангах шаардлага тулгарч байна. Манай улсад хүүхэд гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдсон, хохирсон, ялангуяа цахим орчинд хүүхэд хохирсонтой холбоотой асуудлыг хөндсөн хэд хэдэн судалгааны ажил хийгдсэн байна. Тухайлбал, 2018 онд ХЗҮХ-ээс “Цахим орчин дахь гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх, таслан зогсоох эрх зүйн зохицуулалт”, 2018 онд ГБХЗХГ-аас “Өсвөр үеийнхний цахим хэрэглээний өнөөгийн байдал”, 2019 онд Монголын Эмэгтэйчүүдийн Сан, ДХИС, Хүйсийн Тэгш Эрхийн Төв төрийн бус байгууллагаас “Хүүхдийн бэлгийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг: шалтгаан, нөлөөлж буй хүчин зүйлс”, УЕПГ-аас “Насанд хүрээгүй хүнийг хүчиндэх гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөл”, 2020 онд Нээлттэй нийгэм форумын захиалгаар ДХИС-иас “Бага насны хүүхдийг алах болон хүчиндэх гэмт хэрэгт ял оногдуулж байдалд хийсэн дүн шинжилгээ” бодлогын судалгааг тус тус хийжээ.

Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг боловсруулахад, хууль тогтоох, гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллага, холбогдох албан тушаалтнаас аливаа бодлого, шийдвэр гаргахдаа шинжлэх ухаан, судалгаанд суурилж байна. Энэ ч үүднээс гэмт явдалтай тэмцэх, иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах, гэмт явдлаас урьдчилан сэргийлэх асуудалд төрөөс нэгдсэн бодлого, үзэл баримтлалаар хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. Гэмт явдалтай төрөөс тэмцэх нэгдсэн бодлогыг боловсруулах, хэрэгжүүлэх ажлыг Монгол Улсад Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг уялдуулан зохион байгуулж байна. Төрийн нэгдсэн бодлогод уялдуулан тодорхой нутаг дэвсгэрийн гэмт явдлын шалтгаан, нөхцөлийг нарийвчлан судалж, тухайн орон нутагт тохирсон бодлого, үйл ажиллагаанд судалгаанд тулгуурлан явуулах хэрэгцээ, шаардлага сүүлийн үед криминологийн шинжлэх ухааныг даган бий болж, практикт нэвтрээд байна.