Бага боловсролын унших ба математикийн чадварын үнэлгээний урьдчилсан үр дүн (EGRA ба EGMA)

Судалгааны ажлын зорилго Монгол Улсын шатахууны үнийг тогтворжуулах зорилгоор эрсдлийн сан байгуулах талаар судлах, олон улсын санхүүгийн механизм деравативийн зах зээл буюу форвард, фьючерс, санхүүгийн опшионууд, свот хэлэлцээг судлах, Монгол улсын газрын тосны салбарт хэрэглэх боломжийг судлахад оршив.

Энэхүү судалгаанд 2017 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хэрэгжиж эхэлсэн Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжтой уялдуулан байгаль орчны холбогдолтой тодорхой төрлийн зөрчлийг шалгах арга аргачлал, түүний дотор зөрчлийг зүйлчлэх, шалган шийдвэрлэх арга ажиллагаа, түүний гэмт хэргээс ялгагдах онцлог,төрийн хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа зөрчилтэй хэрхэн холбогдох болон ялгагдах тухай, зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд иш татсан байдлаар тусгагдсан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зохицуулалтыг хэрхэн ашиглах тухай, хойшлуулшгүй тохиолдол гэж юу болох тухай, зөрчил шалган шийдвэрлэх харьяаллын асуудал, Зөрчлийн хуулийн тусгай ангийн ойлголт, тодорхой төрлийн зөрчлүүдэд холбогдох нэр томьёоны ойлголт, прокурортой хэрхэн хамтран ажиллах тухай болон холбогдох тушаал, дүрэм, журам, эрх зүйн акт зэрэг асуудлуудыг тусгасан болно.

Монгол улсын боловсролын түүхэн дэх 1992-2017 он бол манай Монгол улсын боловсролын системийн шинэчлэлийн нэн чухал үе юм. ХХI зууны эхний 25 жилийн боловсролын бодлого, түүний хэрэгжилтийг бид тухайн үед авч хэрэгжүүлж ирсэн арга хэмжээнийх нь мөн чанараар нь хэд хэдэн үе шатанд хуваан авч үзлээ.

Орон сууцны тухай хууль нь 6 бүлэг, 19 зүйлтэй. Орон сууцыг хуваарилах, ашиглах, хамгаалах, өмчлөх, эзэмшихтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.

Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдал

Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдал

Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдал

Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдал

Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, шуурхай удирдлагын албаас жил бүр гаргадаг Монгол Улсад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн нөхцөл байдлын статистик мэдээ

Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу газрын хэвлий дэх эрдэс баялаг нь төрийн нийтийн өмч байх бөгөөд түүнийг зөвхөн хуульд заасны дагуу ашиглуулж болох ба үүний төлөө хуулиар тогтоосон АМНАТ-ыг ногдуулж байгаа нь дэлхий нийтийн нийтлэг жишигтэй адил байна. Энд тэмдэглэх зүйл бол эрдэс баялгийн салбарт баримтлах татварын бодлого, түүний дотор АМНАТ-ыг тооцох, ногдуулах зарчим, хандлага, арга аргачлал нь улс орон бүрийн тусгаар эрхэд хамаарах асуудал тул тус бүрнээ өөрсдийн онцлого, бодлогыг тусгасан байдлаар АМНАТ-ыг ногдуулж байна.

Монгол улсын уул уурхайн салбар, ханган нийлүүлэлтийн сүлжээний хөрөнгө оруулалтын орчны жишиг судалгааг хийх энэхүү төсөл нь Монгол улсын уул уурхайн салбартай холбоотой хөрөнгө оруулалтын өнөөгийн нөхцөл байдлыг тодорхойлох зорилготойгоор хэрэгжсэн. Энэхүү судалгаа нь Монгол улсын уул уурхайн салбарт орж ирэх Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхийн тулд ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж болохыг тодорхойлоход чиглэгдсэн.

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын хуулиар хүлээсэн үндсэн чиг үүргийн нэг болох иргэний хэргийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааг явуулахад өнөөгийн байдлаар нь эрх зүйн зохицуулалтын болоод практик хэрэгжилтийн хувьд хүндрэлтэй асуудлууд байсаар байна. Шийдвэр гүйцэтгэх албаны хэмжээнд 1996 онд 25.6 тэрбум төгрөгний өр төлбөр барагдуулж байсан бол 2019 онд 1 их наяд 900 гаруй сая төгрөг буюу 74 дахин өссөн үзүүлэлттэй байгаа нь иргэн, хуулийн этгээд хоорондын бизнесийн болон зээлийн харилцаа асар хурдацтай хөгжиж буйтай шууд холбогдож байдаг. Төлбөр төлөгч-хуулийн этгээдээс төлбөр гаргуулах ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалт, хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийн, улмаар тулгамдсан асуудлыг судалгаа-шинжилгээний үндсэн дээр нээн илрүүлж, шийдвэрлэхтэй холбоотой санал, зөвлөмж боловсруулан Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын удирдлагад танилцуулах хүрээнд энэхүү судалгааны тайланг боловсруулсан.

Цагдаагийн байгууллагад энэ төрлийн гэмт хэрэг бүртгэгдсэн байдлыг авч үзвэл, хүчиндэх гэмт хэрэг 2015 онд 279 бүртгэгдэж байсан бол жил дараалан өсч, 2017 онд 376 болж, 34.8 хувиар өссөн. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 472 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 40-50 хувиар өсөх прогноз харагдаж байна. Гэмт хэрэгт өртөж хохирсон хохирогчдын байдлыг авч үзвэл, 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар Хүчиндэх 1417 хэрэгт 1232 хүн холбогдон шалгагдаж, 1382 хүн хохирогч болсоны 58 буюу 4.2% нь 7 хүртэлх насны, 233 буюу 16.9% нь 8-13 насны, 384 буюу 27.8% нь 14-17 насны, нийт 675 буюу 48.8% нь хүүхдүүд байсан байна. Цагдаагийн байгууллага 2015-2017 он, 2018 оны эхний 10 сарын байдлаархи хугацаанд хэрэгт бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулсанаар бүртгэгдсэн хүчиндэх гэмт хэргийн 893 буюу 63.0%-ийг яллах дүгнэлт үйлдүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлжээ. Прокурорын байгууллагаас 2015 онд хүчиндэх 402 хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулсан байх ба 2016 онд буурч, 2017 онд 444 болж, 21.0%-иар өсчээ. 2018 оны эхний 10 сарын байдлаар 948 болж, 2018 оны жилийн эцсийн мэдээллээр 2.6 дахин өсөн прогноз харагдаж байна.

Монгол Улсад цаг тутамд өсөн нэмэгдэж буй компьютер, таблет, ухаалаг утасны хэрэглээнээс шалтгаалан цахим гэмт хэрэг өсч, үүний улмаас хүүхэд энэ төрлийн гэмт хэрэгт өртөх явдал ихсэх хандлагатай байна. Иймд энэ төрлийн гэмт явдлын шалтгаан, нөхцөлийг судалж, гэмт хэргийн бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог сайжруулах, шүүх эрх мэдлийн болон хууль сахиулах байгууллагын энэ төрлийн гэмт хэрэгт тавих хяналтыг дээшлүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, цахим сүлжээг зөв зохистой хэрэглэх, аюулгүй байдлаа хангах шаардлага тулгарч байна. Манай улсад хүүхэд гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдсон, хохирсон, ялангуяа цахим орчинд хүүхэд хохирсонтой холбоотой асуудлыг хөндсөн хэд хэдэн судалгааны ажил хийгдсэн байна. Тухайлбал, 2018 онд ХЗҮХ-ээс “Цахим орчин дахь гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх, таслан зогсоох эрх зүйн зохицуулалт”, 2018 онд ГБХЗХГ-аас “Өсвөр үеийнхний цахим хэрэглээний өнөөгийн байдал”, 2019 онд Монголын Эмэгтэйчүүдийн Сан, ДХИС, Хүйсийн Тэгш Эрхийн Төв төрийн бус байгууллагаас “Хүүхдийн бэлгийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг: шалтгаан, нөлөөлж буй хүчин зүйлс”, УЕПГ-аас “Насанд хүрээгүй хүнийг хүчиндэх гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөл”, 2020 онд Нээлттэй нийгэм форумын захиалгаар ДХИС-иас “Бага насны хүүхдийг алах болон хүчиндэх гэмт хэрэгт ял оногдуулж байдалд хийсэн дүн шинжилгээ” бодлогын судалгааг тус тус хийжээ.

Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг боловсруулахад, хууль тогтоох, гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллага, холбогдох албан тушаалтнаас аливаа бодлого, шийдвэр гаргахдаа шинжлэх ухаан, судалгаанд суурилж байна. Энэ ч үүднээс гэмт явдалтай тэмцэх, иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах, гэмт явдлаас урьдчилан сэргийлэх асуудалд төрөөс нэгдсэн бодлого, үзэл баримтлалаар хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. Гэмт явдалтай төрөөс тэмцэх нэгдсэн бодлогыг боловсруулах, хэрэгжүүлэх ажлыг Монгол Улсад Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг уялдуулан зохион байгуулж байна. Төрийн нэгдсэн бодлогод уялдуулан тодорхой нутаг дэвсгэрийн гэмт явдлын шалтгаан, нөхцөлийг нарийвчлан судалж, тухайн орон нутагт тохирсон бодлого, үйл ажиллагаанд судалгаанд тулгуурлан явуулах хэрэгцээ, шаардлага сүүлийн үед криминологийн шинжлэх ухааныг даган бий болж, практикт нэвтрээд байна.