Монгол орны хамгийн нам цэгийг хэмжиж тогтоосон судалгааны ажил

Хээрийн судалгааны анхдагч хэрэглэхүүн, лабораторийн боловсруулалтыг өмнөх судалгааны байгууллагуудын гаргасан тайлан материал, тус бүс нутгийн байгаль, ан амьтны мэдээ хэрэглэхүүний бааз суурьд тулгуурлан хийсэн болно.

Монгол орны эмзэг тогтоц бүхий экологийн өндөр ач холбогдолтой ойн экосистемид сөрөг нөлөө үзүүлж буй үндсэн хүчин зүйлүүдийн нэг нь ойн хөнөөлт шавж, өвчний хөнөөл юм. Сүүлийн жилүүдэд цаг агаарын өөрчлөлт, хуурайшилт, түймэр, хүний ойд учруулж буй сөрөг үр дагавар, хөнөөлт шавж, өвчний үржин олшрох биологийн зүй тогтол зэрэгтэй холбогдон ойн хөнөөлт шавж, өвчин хэт олширч хөнөөлийн голомтууд үүсгэн байгалийн гамшиг болохуйц хэмжээний хөнөөл учруулж байна.

Монгол орны ой мод нь ус зохицуулах, хадгалах, цэвэршүүлэх, хөрсийг элэгдэл эвдрэлээс хамгаалах, уур амьсгалыг зөөлрүүлэх, хүлэмжийн хийг шингээх, биологийн төрөл зүйлийн амьдрах таатай орчин болох, мөнх цэвдгийг тогтоон барих зэрэг экологийн өндөр ач холбогдолтой байдгаас гадна нийгэмд зориулагдсан үр ашгийн үндсэн нөөц болдог.

Булган аймгийн ойн сан бүхий газар нутгуудад ойн голлох хөнөөлт шавжууд болох Сибирийн хүр эрвээхэй, Өрөөсгөл хүр эрвээхэй, Якобсоны төөлүүрч эрвээхэй зэрэг эрвээхэйнүүд хэт олширч, ойд ихээхэн хэмжээний хөнөөл учруулах болсон. Иймд эдгээр хөнөөлт шавжийн популяцийн тоо толгойг хязгаарлах зорилгоор орон нутгийн төсвөөс баггүй хэмжээний хөрөнгө зарцуулж тэмцлийн ажлыг жил бүр зохион байгуулж байна.

Говь Сүмбэр аймгийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хэмжээний цөлжилт, газрын доройтлын өнөөгийн төлөв байдлыг үнэлэх, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойлох, өнөөгийн газар ашиглалтын тогтолцоонд байгальд ээлтэй технологи, арга барилыг үнэлсний үндсэн дээр цөлжилтийг бууруулах арга хэмжээ, газрын тогтвортой менежментийг шинжлэх ухааны онол, аргазүйд тулгуурлан боловсруулахад оршино.

Ан агнуурын менежмент 2014 онд анх хийгдэж байсан. Үүнтэй холбогдуулан агнуурын бүс байгуулагдсан бөгөөд нутгийн иргэдэд түшиглэсэн агнуурын менжементийг хөгжүүлэх, мөн давхар менежментийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд зорьсон.

Мэдлээллийн технологийн хурдац биднийг нэг унтаад сэрэхэд шинэ шинэ технологийн шийдлээр баяжигдан гарсаар байдаг нь биднийг урагш харж тэмүүлэхэд их үүргийг гүйцэтгэдэг билээ. Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи нь өнөөгийн дэлхий дахины хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлогч хүчин зүйл, улс орнуудын нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн хурдасгуур, хүний хөгжил, эрх, эрх чөлөөг хангах, баталгаажуулах хэрэгсэл болж байна.

Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи нь МТ-ын үйлчилгээ болон мэдээллийн урсгалыг нэмэгдүүлэх замаар эдийн засгийн хөгжилд туйлын ач холбогдолтой эерэг нөлөө үзүүлж буй хэдий ч ямар ч улс орны хувьд мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах асуудал хурцаар тавигдах болсон.

Сэлэнгэ аймгийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хэмжээний цөлжилт, газрын доройтлын өнөөгийн төлөв байдлыг үнэлэх, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойлох, өнөөгийн газар ашиглалтын тогтолцоонд байгальд ээлтэй технологи, арга барилыг үнэлсний үндсэн дээр цөлжилтийг бууруулах арга хэмжээ, газрын тогтвортой менежментийг шинжлэх ухааны онол, аргазүйд тулгуурлан боловсруулахад оршино.

Ус үндэсний хөтөлбөр, Дорноговь аймгийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөр, Умард говийн гүвээт халхын дундад талын сав газрын усны нөөцийн нэгдсэн менежментийн төлөвлөгөөнд үндэслэн Бадрах Энержи ХХК -ны ус ашиглалт, усны чанар, усны нөөц , түүнд үзүүлэх нөлөөлөл, болзошгүй эрсдэлд хөндлөнгийн аудит хийлгэх ГӨДГСГЗ/202109001 дугаар бүхий тендер зарласан бөгөөд энэхүү тендер Усны мэдээллийн Өнө мөнхийн ундарга төв шалгарч ур ажлыг гүйцэтгэсэн болно.

Дорноговь аймгийн Сайншанд хот, зарим сумдын 14 гаруй цэцэрлэгт хүрээлэн, ногоон байгууламж, хамгаалалтын ойн зурвасаас модлог, бутлаг ургамлын 6 баг 23 овог 55 зүйл шавж илрүүлсэн. Эдгээр илэрсэн шавжуудаас 5 баг 7 овгийн 13 зүйлийн шавж нь ногоон байгууламжийн мод, бут, сөөгөнд хөнөөлтэй байна.

Монгол Улсын урт болон дунд хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичиг болон Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны 2020 оны “Монгол Улсын Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” 1 дүгээр тогтоол, Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, түүнийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд цахим сургалтын эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, нэгдсэн платформыг хөгжүүлэх, цахим сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулж цахим агуулга, хичээлийн нэгдсэн сан бүрдүүлэх, бүх насны иргэдийн насан туршийн суралцахуйг дэмжих, тэгш хамран сургах боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх, багш бүрийг компьютержуулэх, “Ухаалаг сургууль”, “Ухаалаг анги” төсөл хэрэгжүүлэх, бүх шатны боловсролын байгууллагыг мэдээллийн технологийн дэд бүтэц, тоног төхөөрөмж, сургалтын хэрэглэгдэхүүнээр хангах, багшийг мэдээлэл харилцаа холбооны технологид суурилсан сургалт явуулах арга зүйд сургах, багшийн үндсэн сургалтыг цахим хэлбэрт шилжүүлж багш бэлтгэх сургуулийн хөтөлбөрт цахим боловсролын агуулга түлхүү оруулах, мэдээлэл, харилцаа холбоо технологийн өндөр ур чадвартай боловсон хүчний нөөцийг нэмэгдүүлэх, салбарын үйлчилгээг цахимжуулах зэрэг зорилт, чиглэлүүд тусгагдсан.

Шинжээчдийн баг ШУТ-ийн бодлогын зөвлөмжид зориулан ШУТ-ийн үйл ажиллагааны талаарх олон улсын хөгжлийн практик, ШУТ-ийн салбарт Үндэсний зөвлөлийн гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдлын талаар Бүгд Найрамдах Эстони Улс, Бүгд Найрамдах Солонгос Улс, Япон улс, Бүгд Найрамдах Финлянд Улс, Израил Улс, Бүгд Найрамдах Турк Улс, Австрали Улс зэрэг долоон улс орны харьцуулсан шинжилгээг хийж гүйцэтгэлээ.

Хайгуулын талбай, түүний ойр орчим мод усалгааны зориулалтаар ашиглах газрын доорх усны эх үүсвэр болохуйц ус хуримтлалын талбай, бүтэц тогтоох зорилгоор гидрогеологийн маршрутын судалгааны ажил хийж үр дүнгээр геофизикийн хайгуулын ажил хийх цэг сонгон авах ажлыг гүйцэтгэн үр дүнгийн тайлан гаргаж байна.

Судалгааны ажлын хувьд Японы цаг уурын агентлагийн мэдээллийг гол эх сурвалж болгон ашиглахаас гадна Токио 2020 олимп болон паралимпыг кохион байгуулах хорооны албан ёсны мэдээлэл дээр үндэслэн хийлээ. Судалгааны ажлын хүрээнд Японы газар зүйн байршилотай холбоотойгоор уур амьсгалын нөхцөл байдлыг Японы цаг уурын агентлагийн 1999-2018 оны хоорондох 20 жилийн дундаж үзүүлэлтүүдийг харьцуулан судалсан болно.