Архивын тухай хуулийн 15.1.9 /Архивын баримтыг судлах, сурталчлах, хэвлэн нийтлэх/-ийг хэрэгжүүлэх,

Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хуулийн 8.1, 8.2 /Сургалт, судалгааны төв/-ийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 1921 оны Үндэсний ардчилсан хувьсгалын 100 жилийн ойд зориулж Архивын ерөнхий газар, Монголын Үндэсний музей хамтран зохион байгуулж байгаа энэхүү үзэсгэлэн нь ХХ зууны Монголын түүх, хувьсгалын үйл явц, үргэлжлэлийг харуулснаараа онцлог үзэсгэлэн болсон юм. ХХ зууны түүхэнд холбогдох данс хараа, архивын баримт Үндэсний төв архивын сан хөмрөгт ихээр хадгалагддаг. Тэдгээрээс дээжлэн толилуулж буй энэхүү үзэсгэлэнд Монголчуудын сэргэн мандлын эхийг тавьсан 1911 оны үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал, олон түмний сэтгэлд ардын хувьсгал нэрээр мөнхрөн, XX зууны монголын гол үйл явдлаар тодорсон 1921 оны хувьсгал, хүмүүнлэг иргэний ардчилсан нийгмийг цогцлоосон 1990 оны ардчилсан хувьсгалын түүхэнд холбогдох Богд гэгээнтнээс Монгол Улс тусгаар тогтнолоо сэргээх цаг болсон тухай буулгасан лүндэн, Орос, Хятад, Монгол гурван улсын Хиагтын гэрээ, хувьсгалчдын нууц шифр, МАН-ын гишүүдийн эрмэлзэх 10 зүйл, Ардын түр Засгийн газрын байгуулсан тогтоол, Ардын Засгийн газар, Богд хааны хооронд байгуулсан Тангаргийн гэрээ, Судар бичгийн хүрээлэн байгуулсан зарлиг, Халхын голын дайн, Чөлөөлөх дайн, Тусгаар тогтнолын санал хураалт, Нэгдсэн Үндэстний байгууллагад элсэн орсон, Монгол хүн сансарт ниссэн, 1992 оны ардчилсан үндсэн хууль зэрэг 60 гаруй архивын баримт багтаасан.

Монгол Улсын эдийн засаг дэлхийн хамтын нийгэмлэгтэй интеграцчилагдаж, глобал зах зээлийн оролцогч болсон тул иргэдийн мэдлэг, ур чадвар нь глобал эдийн засагт өрсөлдөх хэмжээнд байж зориулалтын шаардлагаа хангах учир боловсрол сургалтын талаар баримтлах бенчмарк нь олон улсын жишиг байх шаардлагатай болж байна.

Төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны шинэчлэлийн нэг хэлбэр нь түүнд мэдээллийн технологийн дэвшлийг нэвтрүүлж цахим засаг, цахим засаглал буюу ухаалаг засаглалын тогтолцоог нэвтрүүлэн, хөгжүүлэх юм. Өнөөдөр олон улсад үйлдвэрлэлийн эринээс технологийн эринд шилжих үйл явц хурдацтай өрнөж мэдлэгт суурилсэн эдийн засагт шилжиж байна. Төрийн захиргааны шинэчлэл нь төрийн байгууллага, иргэн, хувийн хэвшил, нийгмийн байгууллага, төрийн бус байгууллага зэрэг чухал сонирхогч талуудтай харилцах харилцааг боловсронгуй болгох, сайжруулахад мэдээллийн технологийн дэвшлийг нэвтрүүлэхэд оршино.

Монгол Улсад интернэт үйлчилгээ эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй 60 байгууллага үйл ажиллагаа эрхэлж байна. Үүрэн холбооны 3G, 4G хөдөлгөөнт сүлжээнд хүн амын 90% нь хамрагдсанаар нийт интернэт хэрэглэгчийн тоо өмнөх оны мөн үеэс 13,2% орчим өсч 3,1 сая болсон байна. Үүний 2,8 сая буюу 91,5% ньхөдөлгөөнт холбооны хэрэглэгч, 294,642 мянга нь суурин холбооны хэрэглэгч байна. Интернэт хэрэглэгчийг холболтын төрлөөр нь авч үзвэл нийт хэрэглэгчдийн 90% орчим нь утасгүй холбооны технологийг ашиглан сүлжээнд холбогдож байна

Харилцаа холбоо,мэдээллийн технологийн газар бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан санхүүжилтээр хийгдэж буй бөгөөд аймаг, сумд, баг, нийслэл, дүүрэг, хороодын мэдээлэл, харилцаа холбооны үйлчилгээний хүртээмж, хот хөдөөгийн тоон ялгааны түвшин, үйлчилгээ тус бүрийн сүлжээний хамрах хүрээ, хэрэглэгчдийн тоо, санал хүсэлт, эрэлт хэрэгцээ зэргийг нарийвчлан судлан гаргах зорилготой.

нийт хүн амын 11.5 хувь нь (373 мянган хүн) ямар нэг Туслах бүтээгдэхүүн (харааны шилийг оролцуулаад) хэрэглэж байна. Ойролцоогоор 7% (227 мянга орчим хүн) нь харааны шил хэрэглэдэг, 4.5% нь бусад туслах бүтээгдэхүүн хэрэглэж байна. Судалгаанд хамрагдсан хүн амыг байнга амьдарч буй суурьшлаар нь авч үзэхэд 43.0 хувь нь хотод, 57 .0 хувь нь хөдөө амьдарч байна. Нийт туслах бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг хүмүүсийн 70.6 хувь (276 мянга орчим хүн) хувийн хэвшил, 10.1 хувь (39 мянга орчим хүн) Засгийн газар болон улсын эмнэлгээс, 8.9 хувь (34 мянга орчим хүн) найз болон гэр бүлээсээ, 7.3 хувь (28 мянга орчим хүн ) нь өөрөө туслах бүтээгдэхүүнээ хийсэн бол 2.3 хувь (9 мянга орчим хүн) бусад газраас, 1.4 хувь (5 мянга орчим хүн) ТББ-аас туслах хэрэгслийг худалдаж авсан байна.

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарт одоо мөрдөгдөж байгаа хууль, бодлогын баримт бичгийн уялдаа, бодлогын зорилтууд МУТХҮЗ-2030 зорилттой нийцэж байгаа эсэх, орон нутгийн хѳгжлийн хѳтѳлбѳрт салбарын хѳгжлийн талаарх зорилт, түүнд нѳхцѳл байдлын дүн шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргахад оршино.

Мэдээлэл, харилцаа холбооны сүлжээ, үйлчилгээ нь бүхэлдээ тоон технологид шилжиж, технологи, үйлчилгээний нэгдэн нийлэлт, интернетийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан салбарын эдийн засгийн үр ашигтай байдал, тогтвортой хөгжлийг хангах үүднээс үнэ тарифын зохицуулалт болон өрсөлдөөний бодлогыг дэлхий чиг хандлагад нийцүүлэн шинэчлэх шаардлага тулгараад байна.

Мэдээлэл, харилцаа холбооны сүлжээ, үйлчилгээ нь бүхэлдээ тоон технологид шилжиж, технологи, үйлчилгээний нэгдэн нийлэлт, интернетийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан салбарын эдийн засгийн үр ашигтай байдал, тогтвортой хөгжлийг хангах үүднээс үнэ тарифын зохицуулалт болон өрсөлдөөний бодлогыг дэлхий чиг хандлагад нийцүүлэн шинэчлэх шаардлага тулгараад байна.

Дэлхийн эдийн засгийн форумаас 2022 он гэхэд дэлхийн GDP-гийн 60% илүү хувь нь цахим технологид шилжинэ гэсэн байна. Цахим технологи нь зөвхөн өгөгдөл (Data) дээр ажилладаг бөгөөд өгөгдлийг үүсгэх, хадгалах, боловсруулах, дамжуулах олон төрлийн цахим технологиуд асар хурдацтай хөгжиж улам сайжирсаар байна.

Монгол улсын зохиогчийн эрхийн тухай хуулинд зохиогчийн эрхээр хамгаалдаг бүтээлийн дунд програм хангамж, өгөгдлийн сан хамрагддаг ба одоогийн байдлаар нийт 14,600 зохиогчийн эрхээр хамгаалж буй бүтээгдэхүүний дунд 1,310 програм хангамж, 5 өгөгдлийн сан бүртгэлтэй байна.

Энэхүү судалгааны зорилго нь Монгол Улс ирээдүйн IMT (5G) сүлжээг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэхэд бэлэн байгаа эсэхийг үнэлэхэд оршино. Үнэлгээг олон улсын жишиг үзүүлэлтүүд дээр үндэслэж, Монгол Улсын холбогдох талуудтай хийсэн хэлэлцүүлгийн үр дүнд бий. Энэхүү тайлан нь дэлхийн хэмжээнд 5G/IMT-2020-ийн хөгжил болон түүний үзүүлж буй боломжуудыг онцолж байна. Энэхүү тайланд зах зээлийн бэлэн байдал, зохицуулалтын бэрхшээлийг мөн авч үзсэн болно.

Судалгааны ажлын зорилго нь ХХМТ-ийн салбарын хүний нөөцийн эрэлт хэрэгцээ, ажил олгогчдын тавьж буй шаардлага болон харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн чиглэлээр дотоодод мэргэжилтэн бэлтгэж байгаа их, дээд сургуулиудын инженерийн болон менежментийн хөтөлбөрийн харьцуулсан судалгааг хийсний үндсэн дээр салбарын хүний нөөцийн эрэлт, нийлүүлэлтийн нөхцөл байдлын дүгнэлт гаргахад оршино.

Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хуулийн 8.1, 8.2 /Сургалт, судалгааны төв/-ийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх Монгол Улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Архивын ерөнхий газар, Оросын Холбооны Улсын Холбооны Архивын агентлаг хамтран ОХУ-ын Санкт-Петербург хотноо зохион байгуулсан. Тус үзэсгэлэнд ҮТА-ын сан хөмрөгт хадгалагдан буй “Халх голын дайн”, “Монгол-Зөвлөлтийн сансарын хамтарсан нислэг”, “Монгол-Зөвлөлтийн улс төрийн харилцаа” гэсэн 3 бүлэг сэдэвтэй 15 архивын баримтыг бэлтгэж, цахим шуудангаар илгээж оролцсон. ОХУ-ын Санкт-Петербург хотноо зохион байгуулагдсан “Монгол-Оросын ард түмний салшгүй нөхөрлөл” олон улсын хамтарсан үзэсгэлэнг МУ-ын ЗГ-ын гишүүн Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг нээж үг хэлсэн.

Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн тухай хуулийн 8.1, 8.2 /Сургалт, судалгааны төв/-ийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх Монгол Улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Архивын ерөнхий газар, Монгол Улсын Шинжлэх ухааны академи, Олон улсын монгол судлалын холбоо хамтран “ДЭЛХИЙД ТАРХСАН МОНГОЛ ӨВ: АРХИВЫН БАРИМТ, БИЧГИЙН ДУРСГАЛ” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, үзэсгэлэнг 2021 оны 06 дугаар сарын 21-25-ны өдрүүдэд Монголын Үндэсний музейн үзэсгэлэнгийн танхимд дэглэж, олон түмний хүртээл болгосон. Тус хамтарсан үзэсгэлэнд Үндэсний төв архив, Монголын Үндэсний музей, Монголын Үндэсний номын сан, Шинжлэх ухааны академийн Түүх, угсаатны зүйн хүрээлэнгийн сан хөмрөгт хадгалагдаж буй ОХУ, АНУ, БНХАУ, Тайвань, Франц зэрэг улс орноос хуулбарлан авсан, Тайвань улсад хадгалагдаж буй “Эзэн Богд Чингис хааны хөрөг”, “Хубилай сэцэн хааны хөрөг”, БНХАУ-д хадгалагдаж буй “Монголын нууц товчоо”, “Чанчун бумбын Баруун этгээдэд зорчсон тэмдэглэл”, “Монгол татаарын бүрэн тэмдэглэл”, Франц улсад хадгалагдаж буй “Ил хаан Өлзийтөөс Францын хаан Гоо Филиппт илгээсэн захидал”, “Ромын папаас Монголын хаанд илгээсэн захидал”, “Ил хаан Аргунаас Францын хаан Гоо Филиппт илгээсэн захидал” болон Америкийн Нэгдсэн Улсад хадгалагдаж буй “Хятадын цэрэг Монгол руу хөдөлсөн тухай Харбин дахь АНУ-ын консул Листер Майнардаас АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн даргад илгээсэн цахилгаан мэдээ”, Гадаад Монголын улс төрийн байдал болон Хятадын удирдлагуудын уулзалтын талаарх “The Peking leader” сонины хайчилбарууд, Оросын Холбооны Улсад хадгалагдаж буй “Монгол дахь улс төрийн нөхцөл байдлын тухай Э.Д.Ринчиногоос ОК(б)Н-ын Төв Хорооны Сибирийн товчоонд танилцуулсан илтгэл”, “Монгол дахь лам нарын байдлын тухай Виталийгийн илтгэл” зэрэг монголын түүхийн хосгүй үнэт өв болох бичгийн дурсгалууд болон архивын баримтууд багтаж байна.